مدرسه فمینیستی: همای چهرزاد در تاریخ و روایات ملّی ایران به دوره­ای تعلق دارد که در پرده ای از ابهام است. در تاریخی که به استناد منابع غربی ­نوشته شده است، پس از سقوط سلسلۀ هخامنشی، دولت پارت­ها بر سر کار آمد و «پارتیان رابط بین آنان [ساسانیان] و هخامنشیان بوده اند» (گیرشمن 1384: 344) تحقیقات رومن گیرشمن در تاریخ ایران بر اساس باستان شناسی انجام شده، او در کتاب ایران از آغاز تا اسلام، تاریخ ایران را از مهاجرت مادها و پارس­ها آغاز می کند و سپس به پادشاهی مادها، هخامنشیان، پارتیان و ساسانیان می رسد. در این تاریخ نامی ازسلسلۀ کیانی نیست. امّا در تاریخی که بر اساس اساطیر، روایات ملّی و نوشتۀ تاریخ نویسان پس از اسلام تنظیم شده است، سلسلۀ پادشاهان ایران با پادشاهی گیومرث آغازمی شود و پادشاهان پیشدادی، نخستین سلسلۀ پادشاهی ایران را تشکیل می­دهند. پس از پیشدادیان، سلسلۀ کیانی با پادشاهی کی قباد فرمانروای ایران می­شوند و پس از آنها سلسلۀ تاریخی ساسانیان، تاریخ پادشاهی ایران را می­سازند. گسستگی تاریخی که بر اثرجنگ­ها و شکست­ها پدید آمده، مهم ترین علت ابهامِ آغازِ تاریخِ ایران است و به سبب کمبود منابع، نمی­توان با قاطعیت بعضی از روایات را پذیرفت و دیگری را انکار کرد. این پژوهش به استناد روایات ملّی، منابع فارسی میانه و تاریخ­های پس از اسلام انجام شده است. همای چهرزاد در حماسۀ ملی از پادشاهان سلسلۀ کیانی است، دختر و همسرِ بهمن اسفندیار یا بهمن اردشیر، که پس از مرگ پدر و همسرش به پادشاهی ایران رسید و مادر داراب بود. (فردوسی 1967: 6/372-354) اختلاف در تاریخ های فارسی و عربی در مورد زندگی شخصی و سیاسی همای از نام­ها و لقب­های متفاوت برای او آغاز می­شود تا اختلاف در نام پدر، همسر، نگهداری از فرزند، مدّتِ سلطنت و اینکه چندمین پادشاه ایران است. او را به نام­های متفاوتی خوانده­اند چون؛ سمیراندخت، همای دختر حارث ملک مصر (مجمل التواریخ 1318: 30،418 ) یاخمانی دختر بهمن ملقب به شهرزاد، چهرزاد، چیهراچات که 30 سال پادشاهی کرد (طبری1351: 85)، همایه یا حمای (مسعودی 6:1344)، خمانی دختر چهرزاد شانزدهمین پادشاه پارس با 30 سال پادشاهی (یعقوبی 1347: 1 / 193)، همایچهر آزاد، شمیران دختر بهمن و ملقب به هما، هفتمین پادشاه کیانی (حمزه اصفهانی 1346: 10، 38)، خمانی دختر اردشیر بهمن با لقب چهر آزاد هشتمین پادشاه کیانی با 30 سال سلطنت (ابوریحان بیرونی 1352: 146-149)، خمای بنت بهمن هفتمین پادشاه کیانی که 30 سال پادشاهی کرد (بیضاوی 1381: 28)، خمانی همسر بهمن (دینوری 1364: 51)، در بهمن نامه همای دختر نصر بن حارث پادشاه مصر بود که به همسری بهمن درآمد: «چنانست آیین و هم راه ما /کجا نصر حارث بود شاه ما / مر او را یکی دختری چونپری / که هرگز نبینی بدان دلبری / همانست نام و چه فرخ همای/ سرشتش چنین آمد ازرهنمای» (ایران شاه بن ابی الخیر 1370: 115-116) همای، شمیران بنت بهمن (حمدالله مستوفی 1339: 95) همای بنت بهمن ملقب به چهرآزاد بود و او را خمانی می گفتند (خواند میر 1333: 206). در مورد ازدواج او در اغلب منابع آمده است که به رسم زمانه و برای حفظ دودمان و نژاد از پدر بار گرفت، اما به باور ابن بلخی «او بکر بود و تا به مردن شوهر نکرد» (ابن بلخی 1313: 54). بنابه روایات تاریخی- حماسی قصۀ مادری او نیز حیرت آور است. زمانی که فرزندش به دنیا آمد شایع کرد که فرزند مرده به